Spektakl „O wolną i niepodległą Polskę” jest autorskim projektem Muzeum Regionalnego w Pułtusku zorganizowanym w celu upamiętnienia 70. rocznicy procesów pokazowych młodzieży z Pułtuska i okolic zaangażowanych w walkę z systemem komunistycznym po zakończeniu II wojny światowej. Scenariusz spektaklu powstał specjalnie na tę okazję, a jego napisanie poprzedziły badania historyczne przeprowadzone przez pracownika Muzeum. Napisania sztuki oraz reżyserii podjął się Grzegorz Milczarczyk, aktor i reżyser, wykładowca w Szkole Aktorskiej Haliny i Jana Machulskich przy Polskim Ośrodku ASSITEJ w Warszawie.
Produkcja: PułtuskNEWS
W realizację projektu zaangażowało się wiele instytucji i osób prywatnych. Wielu darczyńców wsparło projekt finansowo, rzeczowo i merytorycznie. Szczególnie ważne było zaangażowanie rodzin skazanych.
W role młodych bohaterów wcielili się uczniowie pułtuskich szkół:
Zespołu Szkół Zawodowych im. J. Ruszkowskiego,
Liceum Ogólnokształcącego im. P. Skargi,
Publicznego Gimnazjum nr 3,
Zespołu Szkół nr 2.
Ponadto na scenie wystąpili pułtuscy aktorzy-pasjonaci.
Akcja rozpoczyna się od przygotowań do rozprawy sądowej. Publiczność zostaje wprowadzona w klimat epoki przez wyświetlenie Polskiej Kroniki Filmowej z kwietnia 1949 r., którą przerywa wtargnięcie funkcjonariusza UB. Zdenerwowany rozkazuje przygotować salę do rozprawy – i tak rozpoczyna się spektakl. Sędzia z prokuratorem ustalają, czy wszystko jest gotowe, łącznie z protokołem, który został napisany zanim wydano wyrok. Zaczyna się proces – poznajemy głównych bohaterów – nastolatków, postawionych przed sądem za należenie do nielegalnych organizacji, usiłowanie przemocą zmiany ustroju państwa i posiadanie broni – udowodnienie każdego z tych zarzutów grozi karą śmierci.
W ciągu kolejnych scen płynnie przenosimy się do wydarzeń, które poprzedziły rozprawę. Poznajemy historię działalności i prawdziwe intencje bohaterów. Sceny sądowe przeplatają się z retrospekcjami. Na potrzeby spektaklu powstał także kilkuminutowy film, którego akcja dzieje się w Warszawie i przedstawia sceny uzupełniające fabułę.
Spektakl spotkał się ze znakomitym przyjęciem zarówno ze strony uczestników wydarzeń, a także ich rodzin, jak i przedstawicieli instytucji państwowych oraz samorządowych, tudzież osób prywatnych, a przede wszystkim młodzieży, do której sztuka została skierowana. Realizacja projektu – przypomnienie historii sprzed 70 lat – było niezwykle ważne dla środowiska związanego z uczestnikami wydarzeń – bohaterowie oraz ich rodziny przez lata byli szykanowani, następnie skazani na zapomnienie. Dzięki spektaklowi udało się przywrócić pamięć o nich i należny im szacunek.
Produkcja: PułtuskNEWS
Trudny temat – szczególnie ważny dla lokalnej społeczności – zrealizowany z pełnym profesjonalizmem, przy organizacji którego wzięli udział zawodowcy z różnych dziedzin: reżyserii, aktorstwa, muzyki i historii, z wykorzystaniem nowatorskich zabiegów interpretacyjnych, różnych form narracji, odznaczał się wysoką wartością merytoryczną, czego dowodzi filmowy zapis premiery.
Etapem wstępnym realizacji zadania były spotkania w szkołach oraz otwarte warsztaty teatralne, w wyniku których wyłoniła się obsada sztuki – stworzył się zespół, w którym młodzi ludzie podczas prób otworzyli się, nabrali pewności siebie, zżyli ze sobą i są gotowi na dalsze wspólne przedsięwzięcia. Udział w projekcie pozwolił im na zrozumienie kształtowania się postaw w dobie próby, a także na próbę identyfikacji z granymi przez siebie postaciami.
Produkcja: PułtuskNEWS
Sztuka została dwukrotnie wystawiona 12.06.2019 r. i zaproszono na nią uczniów ze wszystkich szkół ponadpodstawowych w powiecie oraz kombatantów, seniorów, a także ludzi, którym bliska jest poruszana tematyka – chociażby rodziny bohaterów sztuki, które zaangażowały się emocjonalnie oraz przekazywały do Muzeum informacje na temat swoich bliskich biorących udział w opowiadanych wydarzeniach. Wstęp na spektakl był wolny, więc każdy zainteresowany mógł go obejrzeć.
Patronat Honorowy objęli:
Minister Środowiska Henryk Kowalczyk,
Starosta Pułtuski Jan Zalewski,
Burmistrz Miasta Pułtusk Wojciech Gregorczyk.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury w ramach programu Wydarzenia artystyczne dla dzieci i młodzieży.